Vaak sta ik met verwondering te kijken naar onderzoekers die enkele denkstappen verder staan dan andere wereldverbeteraars. Een sterk voorbeeld hiervan is te beluisteren in een interview met Johannes Ackva op de 80000Hours podcast. Ackva is onderzoeksleider klimaat bij Founders Pledge, een gerenomeerde onderzoeksinstelling die onafhankelijk onderzoek doet naar de meest effectieve maatregelen tegen klimaatverandering. Daarbij komt hij soms tot aanbevelingen die afwijken van de mainstream milieu- en klimaatbeweging.
Wil je zo effectief mogelijk de problemen van klimaatverandering verminderen, dan zou je denken dat je zo effectief mogelijk de totale broeikasgasuitstoot moet verminderen. Maar de klimaatschade is geen lineaire functie van de temperatuur. De extra schade van klimaatverandering wanneer het klimaat van 4°C naar 5°C opwarmt, is groter dan de extra schade wanneer het klimaat van 1°C naar 2°C opwarmt. Dat wil zeggen dat de klimaatschade veroorzaakt door een extra ton CO2 afhangt van hoeveel CO2 er reeds uitgestoten is en hoeveel CO2 er door anderen wordt uitgestoten. De econoom Daniel Bressler heeft eens een ruwe schatting gemaakt van de sterftekosten van CO2: de uitstoot van 4000 ton CO2 – wat overeenkomt met de levenslange uitstoot van een gemiddeld Nederlands gezin van drie personen – veroorzaakt een extra vroegtijdige sterfte ergens in de komende 80 jaar, waarschijnlijk door een hittegolf. Als andere mensen meer CO2 uitstoten, dan neemt die sterftekosten van CO2 toe. Dus hoeveel mensen er gaan sterven door jouw CO2 uitstoot, hangt af van hoeveel CO2 ik uitstoot. Als ik heel veel CO2 uitstoot, dan wordt jouw CO2 dodelijker (en andersom).
Wat betekent dit voor klimaatbeleid? Dat we vooral CO2 moeten reduceren in de scenario’s waarin er veel CO2 wordt uitgestoten. CO2 uitstoot is niet zo erg als we klimaatdoelstellingen halen en we de opwarming kunnen beperken tot bijvoorbeeld 1,5°C. Neem als voorbeeld het beleid voor een klimaatvriendelijke elektriciteitsproductie. Een groot aantal klimaatactivisten gelooft dat we met hernieuwbare energie, zoals zonnepanelen en windmolens, de elektriciteitssector klimaatneutraal kunnen maken. Maar er is een kans dat het niet lukt met enkel hernieuwbare energie. Bijvoorbeeld doordat het elektriciteitsnet niet voldoende in staat is om om te gaan met de variabele productie van wind- en zonne-energie of dat er te weinig energie-opslagcapaciteit is. In dit pessimistische scenario riskeert de elektriciteitssector veel CO2 uit te stoten. En juist dan wordt een reductie van CO2 extra belangrijk. Nieuwe, gevorderde kernenergie zou mogelijk in staat zijn om CO2 te reduceren, als vervanging van fossiele brandstoffen. Dit wil zeggen dat we best werk kunnen maken van onderzoek en ontwikkeling van gevorderde kernenergie.
Gevorderde kernenergie is een vorm van verzekering tegen pessimistische klimaatbeleidsscenario’s. Misschien hebben we die kernenergie niet echt nodig. Misschien halen we het met enkel hernieuwbare energie. Misschien kunnen we met zon en wind en een sterk klimaatbeleid de opwarming beperken tot 1,5°C, zodat een extra reductie van CO2 niet zo relevant is. Maar misschien ook niet. En in dat geval, wanneer er veel CO2 wordt uitgestoten, wordt het vermijden van de uitstoot van een ton CO2 dankzij die gevorderde kernenergie extra waardevol.
Conclusie: we moeten meer investeren in onderzoek en ontwikkeling van klimaatvriendelijke technologieën die vooral waardevol zijn in pessimistische scenario’s waar sterke CO2 reducties (met gangbare technologieën) falen, zelfs al zijn dat niet de technologieën die de CO2 uitstoot maximaal verminderen.
Wil je iets effectiefs doen tegen klimaatverandering, dan kan je via Doneer Effectief doneren aan het Klimaatfonds, waar elk kwartaal in overleg met Johannes (e.a.) wordt bekeken waar je gedoneerde euro op dat moment in de wereld het meeste waard is.
Stijn Bruers
Moraalfilosoof en rationeel ethicus
