De zuidas: ‘daar waar geld en schuldgevoel elkaar ontmoeten’
Tegenwoordig heb ik zo’n twee keer per week een afspraak op de zuidas. Ik denk niet dat het toeval is en ook deze keer is het weer een indrukwekkende ontmoeting. Tegenover mij zitten twee ambitieuze dertigers. De een studeerde psychologie, de ander commerciële economie. Beiden zijn ze figuurlijk naar de zuidas toegetrokken, ‘want daar waar imposante wolkenkrabbers staan, dáár gebeurt het’. Wat dat ‘het’ is, laat zich raden. Geld verdienen. Heel veel geld verdienen. En dat kunnen ze. ‘Als je slim bent en veel uren maakt, dan is de monetaire stroom niet te stoppen. Het geeft ultieme vrijheid. Ik koop een motor, ga 3x per jaar op vakantie, flitsbezorg m’n sushi en stuur geen tikkies naar vrienden.’ Hoe het voelt? ‘Simply lovely’.
Aanvankelijk.
Natuurlijk is het ongekend wat je met veel geld kan doen. Tegelijkertijd ontvouwt er zich mettertijd bij meerderen een versterkend gevoel van volstrekte zinloosheid: ‘Mijn stelling is dat als de zuidas op skivakantie is, de samenleving er niets van merkt. Honderd meter verderop staat het VU medisch centrum. Stel je voor als dáár iedereen op skivakantie is.’ Maar het slaat ook naar binnen: ‘je laat jezelf afleiden om er niet over na te hoeven denken. Krijgt de cognitieve dissonantie toch vat op je, dan rest je niets anders dan het creatief weg te rationaliseren’.
Op drukbezochte vrijmibo’s zijn er collega’s die elkaar opzoeken en hun gevoelens durven te benoemen. Ieder z’n eigen verhaal, maar de gevoelens zijn hetzelfde: morele leemte. ‘Ik creëer powerpoints. Ik laat niets achter.’ Opvallend is dat sommige collega’s direct het gesprek verlaten als dit ter sprake komt. ‘Vermoedelijk te angstig voor de consequenties. Het lijkt alsof de vrijheid van het geld en schuldgevoel elkaar daar dan ontmoeten. De stemming kan echt omslaan als het hierover gaat.’
De vraag die op tafel ligt: wat nu te doen?
Meerdere zuidaswerkers die ik spreek willen ‘uit het systeem’, ‘schade compenseren’, ‘iets nuttigs doen’ en ‘impact maken voor de wereld’. Daar zijn – gelukkig – steeds meer mogelijkheden toe. Prekend voor eigen parochie is de eerste stap een eenvoudige: doneereffectief.nl. De plek waar je aantoonbaar helpt wereldproblemen op te lossen. Hoe je met je tijd beter goed kan doen is ingewikkelder. Gelukkig is er een snel groeiende gemeenschap van moreel ambitieuzelingen die elkaar inspireren bij de Tien Procent Club. Naast leren effectief doneren is er ruimte om te praten over hoe je met je carrière invulling geeft aan je morele ambitie. Zo ontstaan er mogelijkheden om te leven aan de goede kant van de geschiedenis en echt een verschil te maken. Met je geld én met je tijd.
Enthousiasme zie ik op de gezichten van de psycholoog en de econoom. Er is een kans om het anders te doen. Wat ik vooral mooi vind is dat deze vragen leven op een plek waar ik het niet zozeer had verwacht. Dat is een eerste stap. Opdat geld en schuldgevoel plaats mag maken voor waarde en zingeving.
